Wat is een stemstoornis?
Stemproblemen komen zowel voor bij kinderen als bij volwassenen. Iemand heeft een stemprobleem wanneer zijn stem om een of andere reden niet kan voldoen aan de eisen die eraan gesteld worden.
Dit kan zijn omdat:
- de stemkwaliteit hees, schor, ruw of luchtig klinkt,
- het stemvolume te beperkt is,
- de toonhoogte te hoog of te laag is,
- het toonhoogtebereik te klein is,
- spreken vermoeiend is,
- de stem plots volledig wegvalt,
- spreken aanleiding geeft tot pijn in de keel of de hals,
- de stemspleet een medisch letsel vertoont.
Vaak gaat een stemprobleem gepaard met slijmvorming in de keel, keelschrapen en kuchen, een ‘propgevoel’ in de keel.
Soorten stemproblemen
Stemproblemen kunnen we over het algemeen onderverdelen in drie grote groepen:
- de psychogene of functionele stemstoornissen: Hierbij is er niets aan de hand met de stemplooien zelf, het stemorgaan is dus volledig normaal. De persoon krijgt een stemprobleem omdat hij de stem verkeerd gebruikt, te veel gebruikt, misbruikt of te weinig stemhygiëne heeft. Er is dus een gedragsmatige oorzaak.
- de secundair organische stemstoornissen: Het stemapparaat was volledig normaal, maar door een slechte stemtechniek te gebruiken of de stem te misbruiken, ontstaan er veranderingen aan het stemorgaan. Voorbeelden hiervan zijn stemplooiknobbeltjes, stemplooipoliepen, stemplooioedeem, … Ook hier is dus een belangrijke gedragsmatige oorzaak.
- de primair organische stemstoornissen: Het stemprobleem heeft een medisch organische oorzaak en wordt niet uitgelokt door een slechte stemtechniek. Voorbeelden hiervan zijn stemplooiverlammingen, stemplooicyste, stemplooigroeve, … Het is mogelijk dat een persoon in dit geval zijn stemgedrag gaat aanpassen aan de organische toestand en al dan niet foutieve compensaties ontwikkelt.
Stemstoornissen hebben diverse oorzaken. Die oorzaken kunnen te maken hebben met het stemorgaan zelf of met de wijze waarop je het stemorgaan gebruikt. Heel vaak ontstaan stemproblemen door een combinatie van beide.
Iedereen kan te kampen krijgen met stemproblemen. Soms kan een simpele verkoudheid al de aanleiding zijn. Er zijn nog tal van andere factoren die stemproblemen op gang kunnen brengen: perioden van stress, vermoeidheid, intense stembelasting, te geringe stemhygiëne, …
Wat doet de logopedist?
Een logopedist zal in eerst instantie je manier van stemgeven nauwkeurig in kaart brengen en een aantal objectieve metingen doen over je stemmogelijkheden.
De logopedist werkt samen met andere disciplines, zoals de neus-keel-oorarts.
Behandeling en begeleiding
Na het logopedisch onderzoek en het onderzoek bij de neus-keel-oorarts zal de logopedist je intensief behandelen voor:
- het ontwikkelen van een goede stemhygiëne
- het afbouwen van schadelijke gewoonten en het aanleren van goede gewoonten
- het afbouwen van stemmisbruiken en het aanleren van alternatieven
- het aanleren van juiste stem- en spreektechnieken
Kortom, een logopedist gaat je begeleiden in het verbeteren van je stemgedrag.
De logopedist houdt bij het bepalen van de therapiedoelstellingen rekening met recente wetenschappelijke richtlijnen. Hoe de behandeling precies in zijn werk gaat, verschilt naargelang de aard van het stemprobleem en het individu. Logopedisten werken immers op maat van de cliënt.
Alarmsignalen
- stemgeven verloopt niet meer vanzelf, het geeft ongemak, het voelt niet meer goed aan
- stemgeven is vermoeiend, de keel voelt moe aan nadat je een tijdje gepraat hebt
- een heesheid die langer dan twee weken duurt of regelmatig terugkerende kortstondige heesheden
- de stem heeft een beperkte draagkracht of verliest gemakkelijk/snel aan draagkracht
- de stem is onvast of er treden regelmatig stembreuken op: de toonhoogte is niet stabiel en er zijn regelmatig ongecontroleerde uitschieters naar boven of naar beneden
- regelmatige keelpijn, regelmatig kuchen en keelschrapen
- stemstress en angst om te mislukken: de stem is een bron van stress, je vraagt je regelmatig af of je stem het wel zal volhouden, je ergert je aan je stem
Stel een bezoek aan een neus-keel-oorarts en/of logopedist niet uit als je ervaart dat je stem mogelijk een probleem is of wordt.
Bron: folder ‘Stemstoornis’ Vlaamse Vereniging voor Logopedisten